فلوسایتومتری

بخش فلوسایتومتری بعنوان یکی از زیر‌مجموعه‌های گروه سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی جهاد‌دانشگاهی خراسان رضوی در زمستان سال1393 به منظور ارتقاء فعالیت‌های علمی و پژوهشی این گروه و همچنین ارائه خدمات تحقیقاتی به بخش درمانی، تشخیصی و موسسات علمی تشکیل و تجهیز شد. این آزمایشگاه با در اختیار داشتن یک دستگاه فلوسایتومتر BD ACCURI C6 و تهیه‌ی پنل کاملی از آنتی بادهای اختصاصی شناسایی سلولهای بنیادی مزانشیمی و همچنین سلول‌های هماتوپوئتیک در حال سرویس دهی در حوزه‌های مختلف آموزشی، پژوهشی و تشخیصی می‌باشد. در حال حاضراین بخش در سه زمینه مجزا فعالیت دارد:

 1) خدمات پژوهشی     2) خدمات آموزشی      3) خدمات تشخیصی و کلینیکی

1) خدمات پژوهشی:

تکنیک فلوسایتومتری به عنوان یکی از آزمون‌های بسیار دقیق کمی، از دهه 90 میلادی تا کنون در طیف وسیعی از روش‌های تحقیقاتی و تشخیص بالینی به کار می‌رود و کماکان روند استفاده از این روش در حال افزایش می‌باشد. در این تکنیک هدف اصلی بطور کلی بررسی سلول‌های منفرد از نظر شاخص‌های فیزیکی و فلورسنس است، بنابراین نمونه به شکل جریانی از سلول‌های شناور در دستگاه به حرکت درآمده و با کمک اختلاف فشار ایجاد شده توسط دستگاه و قوانین هیدروداینامیک، به شکل جریانی از سلول‌های منفرد در می‌آید. سپس هر سلول در مقابل منابع نوری که به طور عمده لیزرهای با توان پایین هستند قرار می‌گیرد. برخورد پرتوهای لیزر به سلول سبب پراکنش‌های مختلف نوری در زوایای مختلف و گاهی تغییر در طول موج تابشی به‌واسطه عناصر فلورسنس می‌شود. این پراکنش ها معرف ویژگی‌هایی از سلول مانند اندازه، پیچیدگی‌های ساختاری و شاخص‌های سطحی و درون‌سلولی می‌باشند. در این روش می‌توان جمعیت‌های سلولی متفاوت از نظر ساختارهای درون سلولی، اندازه و شاخص‌های سطحی یا درون سیتوپلاسمی را تشخیص داد. استفاده از تکنولوژی رنگ‌های فلورسنس و ترکیب آن‌ها با آنتی‌بادی‌های تولید شده بر علیه شاخص‌های سلولی به شناسایی انواع سلول‌ها کمک می‌کند. فلوسایتومتری به عنوان یک روش تشخیصی، کاربرد وسیعی در تشخیص بیماری‌های خونی و نقص ایمنی دارد. در تحقیقات مرتبط با علوم سلولی به عنوان یک روش مطلوب در شناسایی نوع سلول، بررسی DNA محتوای در طی تقسیم سلول، بررسی آپوپتوز و جداسازی دسته خاصی از سلول­‌ها به کار می‌رود. علاوه بر علوم زیست‌­پزشکی، این روش در شاخه‌­های دیگری همچون داروسازی، بیوتکنولوژی، کشاوزری، آب و فاضلاب،  و صنایع غذایی نیز مورد استفاده قرار می‌­گیرد. لذا در این راستا گروه فلوسایتومتری جهاد‌دانشگاهی خراسان رضوی با در اختیار داشتن یکی از به روزترین دستگاه‌ها و همچنین کادری مجرب، آماده ارائه انواع خدمات در حوزه‌های خوانش نمونه‌ها، آنالیز داده‌ها و رنگ آمیزی سلول‌ها و همچنین مشاوره علمی به دانشجویان و پژوهشگران محترم می‌باشد.

 

2) خدمات آموزشی:

با توجه به کارآمدی تکنیک فلوسایتومتری در اکثر تحقیقات زیستی و علوم مرتبط با آن، توجه به مباحث آموزشی و برگزاری کارگاه‌های دوره‌ای برای آشنایی گروه‌های مختلف با قابلیت‌های این تکنیک یکی از خطوط محوری و اصلی بخش فلوسایتومتری جهاد‌دانشگاهی خراسان رضوی می‌باشد. با توجه به این مهم، یکی از اهداف اصلی این گروه برگزاری دوره‌های آموزشی کوتاه مدت و میانمدت در سطوح مقدماتی و پیشرفته در جهت آموزش تئوری و عملی این تکنیک و نرم افزار‌های مرتبط با آن برای علاقمندان بوده است.

 

3) خدمات تشخیصی و کلینیکی:

در بخش فلوسایتومتری می توان همزمان با شمارش، تعیین حجم و گرانولاریتی سلول ها به بررسی شاخص های ایمنولوژیک سلولی (CD Markers)  در سطح، سیتوپلاسم و یا هسته سلول پرداخت و از یافته های آن در تشخیص، طبقه بندی، تعیین پیش آگهی و کنترل درمان بیماری‌های خوش خیم و بد خیم خونی استفاده نمود.

شاخص های بخش فلوسایتومتری:

استفاده از ماشین فلوسایتومتری چهار رنگ برای افزایش حساسیت و ویژگی تشخیص (استفاده همزمان چهار رنگ و بررسی شش پارامتر)

استفاده از راهنماهای استاندارد بین المللی برای ایمنو فنوتایپینگ انواع لوسمی های حاد و مزمن

قرارگیری بعنوان محدود مراکز تشخیصی برای ارزیابی حداقل بیماری باقی مانده (MRD) در بیماران تحت درمان مبتلا به سرطان های حاد و مزمن خون.

آماده شدن نتایج در کمتر از 24 ساعت و در موارد اورژانس بین 2 الی 4 ساعت

برخورداری کارکنان بخش فلوسایتومتری از تجربه و دانش لازم و استفاده از مشاوره های علمی اساتید دانشگاه

ارائه پنل جهت تشخیص و طبقه بندی لوسمی های حاد و مزمن در بخش فلوسایتومتری:

Lymphoid markers
CD3	CD4
CD5	CD8
CD10	CD19
CD20	CD23
CD56	CD79a
Myeloid markers
CD13	CD16
CD33	CD64
CD117	MPO
Other markers
CD34	CD45
HLA-DR	TdT
KAAPA	LAMBDA

لازم به ذکر است نوع نمونه ی مورد نیاز جهت انجام فلوسایتومتری ، خون و آسپیره مغز استخوان می باشد.